تاریخچه حضور ایران در جام جهانی

ایران از سال ۱۹۷۴ کوشید تا به رقابت‌های جام جهانی فوتبال راه پیدا کند. در ادامه با وب سایت بارسلونا همراه ما باشید. 

ایران در جام جهانی فوتبال

ایران نخستین تلاش خود برای حضور در جام جهانی فوتبال را از سال ۱۹۷۴ آغاز کرد. این آغاز مصادف بود با دوره‌ای تازه در تاریخ این رقابت‌ها؛ چراکه جام جهانی از آن سال به‌طور رسمی تحت عنوان «جام جهانی فیفا» برگزار شد. پیش‌تر، جام ژول ریمه در سال ۱۹۷۰ به‌طور دائم به برزیل تعلق گرفت و دیگر ادامه نیافت.

در طول ۴۸ سال گذشته، سیزده دوره جام جهانی برگزار شده و ایران در یازده دوره از آن‌ها نام‌نویسی کرده است. حاصل این حضورها، شش بار صعود به مرحله نهایی و پنج بار ناکامی در رسیدن به جام بوده است.

هر بار که ایران موفق یا ناکام شد، داستان‌ها، احساسات و خاطرات خاصی شکل گرفت. آنچه در اینجا مدنظر است، روایت و بازگویی حضور در مراحل پایانی این رقابت‌ها و لحظات به‌یادماندنی آن است.

ایران در جام جهانی

طبق احبار بارسلونا تیم ملی فوتبال ایران تاکنون موفق شده است در پنج دوره جام جهانی حضور پیدا کند. این حضورها به ترتیب در جام جهانی ۱۹۷۸ در آرژانتین، ۱۹۹۸ در فرانسه، ۲۰۰۶ در آلمان، ۲۰۱۴ در برزیل و ۲۰۱۸ در روسیه رقم خورده‌اند. اکنون هدف آن است که نگاهی دقیق به عملکرد ایران در این دوره‌ها داشته باشیم و روند موفقیت‌ها و ناکامی‌های تیم ملی را مرور کنیم.

ایران در جام جهانی 1978

بازی های ایران در جام جهانی 1978

در سال ۱۹۷۸ تیم ملی ایران با لقب «ابرقدرت بی‌تجربه» پا به میدان جام جهانی گذاشت. چهار سال پیش‌تر، در پلی‌آف ۱۹۷۴ به دلیل نداشتن تجربه کافی از صعود بازمانده بود، اما از آن ناکامی درس گرفت و این بار مقتدرانه توانست جواز حضور در جام جهانی را به دست آورد.

آن دوره از رقابت‌ها تنها با ۱۶ تیم برگزار می‌شد و سهمیه قاره آسیا و اقیانوسیه فقط یک جایگاه بود. برتری ایران در سطح قاره به حدی بود که هدف اصلی نه رقابت با همسایگان آسیایی، بلکه رویارویی با بزرگان فوتبال جهان بود.

ایران که سه دوره متوالی قهرمانی جام ملت‌های آسیا، یک قهرمانی بازی‌های آسیایی و دو حضور در المپیک را پشت سر گذاشته بود، در مراحل مقدماتی به‌قدری قدرتمند عمل کرد که حتی پیش از آخرین بازی، صعود خود را قطعی ساخت.

گل های ایران در جام جهانی 1978

در نخستین حضور در جام جهانی، ایران در گروهی دشوار با هلند، اسکاتلند و پرو هم‌گروه شد. بازیکنان ایرانی به دلیل کمبود تجربه و فشار روانی در مصاف با تیم‌های مطرح دنیا اعتمادبه‌نفس لازم را نداشتند.

در دیدار نخست مقابل هلند، نایب‌قهرمان دوره قبل، با نتیجه ۳–۰ شکست خوردند. در بازی دوم برابر اسکاتلند، مسابقه با نتیجه ۱–۱ به پایان رسید و هر دو گل این بازی توسط بازیکنان ایرانی به ثمر رسید.

بازی ایران در جام جهانی 1978

در سومین مسابقه، ایران با امید به کسب نتیجه‌ای که راه صعود را هموار کند، رویکردی هجومی در پیش گرفت، اما در نهایت با نتیجه ۴–۱ مغلوب پرو شد. ستاره درخشان این دیدار، کوبیاس، نام خود را بیش از پیش بر سر زبان‌ها انداخت.

در پایان نخستین تجربه حضور ایران در جام جهانی، تنها یک امتیاز به دست آمد. تیم ملی در مجموع ۸ گل دریافت کرد که سه گل آن از روی نقطه پنالتی به ثمر رسید. همچنین یک گل به اشتباه وارد دروازه خودی شد. در سوی دیگر، حسن روشن و ایرج دانایی‌فر دو گل ارزشمند برای ایران به ثمر رساندند تا نخستین گلزنان تاریخ ایران در جام جهانی لقب بگیرند.

ایران در جام جهانی 1998

بازی های ایران در جام جهانی 1998

بیست سال پس از نخستین حضور در جام جهانی، نسل طلایی فوتبال ایران پس از انقلاب توانست دوباره جواز حضور در این تورنمنت را به دست آورد. این صعود دراماتیک به‌قدری خاص بود که هنوز هم در ذهن میلیون‌ها ایرانی جاودانه مانده است.

ایران در دور اول مقدماتی رکوردهایی را به نام خود ثبت کرد و نشان داد که توانایی بازی برابر تیم‌های مطرح اروپایی و جهانی را دارد. در دور دوم نیز با جمع‌آوری امتیازات لازم، تنها نیاز داشت از سه دیدار پایانی دو امتیاز کسب کند، اما با دو شکست متوالی شرایط پیچیده شد و در نهایت تساوی در دیدار آخر، تیم ملی را روانه مرحله پلی‌آف کرد.

گل های ایران در جام جهانی 1998

در این مرحله ایران برابر ژاپن قرار گرفت و با شکست، شانس صعود مستقیم را از دست داد. با این حال، مقابل استرالیا در جدالی تاریخی، موفق به صعود شد. آن بازی پرهیجان که با عنوان «معجزه ملبورن» شناخته می‌شود، نقطه عطفی در فوتبال ایران به شمار می‌رود.

در مرحله نهایی جام جهانی ۱۹۹۸، ایران با تیم‌های قدرتمند آلمان، یوگسلاوی و ایالات متحده هم‌گروه شد. دیدار با آمریکا، به دلیل مسائل سیاسی، پیش از شروع رقابت‌ها «بازی قرن» لقب گرفته بود. برای مردم ایران، شکست آمریکا ارزشی فراتر از قهرمانی داشت و همین تمرکز ویژه باعث شد تیم ملی در سایر دیدارها نتواند نتیجه دلخواه بگیرد.

بازیکنان ایران در جام جهانی 1998

در آستانه آغاز جام جهانی ۱۹۹۸، تغییر مهمی در نیمکت ایران رخ داد. تومیسلاو ایویچ، سرمربی تیم، کنار گذاشته شد و جلال طالبی – که پاسپورت آمریکایی داشت – هدایت تیم ملی را برعهده گرفت. این تغییر یادآور آن بود که سال‌ها قبل نیز حشمت مهاجرانی پس از انقلاب پاسپورت آمریکایی گرفته بود، اما این بار طالبی سکان هدایت را در جام جهانی در دست گرفت.

ایران در نخستین دیدار خود برابر یوگسلاوی قرار گرفت و با تک‌گل رقیب شکست خورد. در دومین مسابقه، که از مدت‌ها قبل «بازی قرن» نام گرفته بود، ایران در دیداری تاریخی آمریکا را ۲–۱ مغلوب کرد. گل‌های حمید استیلی و مهدی مهدوی‌کیا نه‌تنها اولین پیروزی ایران در تاریخ جام جهانی را رقم زد، بلکه به یک خاطره فراموش‌نشدنی برای مردم ایران بدل شد.

پس از این پیروزی، مسئولان وقت فوتبال بلیت بازگشت تیم به تهران را تهیه کردند و مراسم استقبال را تدارک دیدند؛ در حالی که هنوز ایران در صورت کسب یک تساوی مقابل آلمان، شانس صعود به دور بعدی را داشت. اما آن زمان همین یک پیروزی برایشان کافی به نظر می‌رسید.

لباس ایران در جام جهانی 1998

در دیدار پایانی برابر آلمان، ایران ۲–۰ شکست خورد و پرونده‌اش با یک برد و دو باخت بسته شد. عملکرد تیم ملی در این دوره با وجود حذف، نشانگر پیشرفتی نسبت به جام جهانی ۱۹۷۸ بود؛ دو گل زده و چهار گل خورده، آماری بهتر نسبت به نخستین تجربه ایران.

نکته مهم آن بود که برای بازگشت دوباره ایران به این عرصه بزرگ، بیست سال صبر لازم بود. ایران پس از معجزه ملبورن، در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه یکی از چهار نماینده قاره آسیا بود و در کنار عربستان، ژاپن و کره‌جنوبی پرچم آسیا را در دست داشت.

ترکیب ایران در جام جهانی 1998

در جام جهانی ۱۹۹۸، تیم ملی ایران در گروهی دشوار با آلمان، یوگسلاوی و آمریکا قرار گرفت. همین قرعه باعث شد که رقابت‌های این دوره برای فوتبال ایران جنبه‌ای تاریخی داشته باشد.

در دیدار نخست برابر یوگسلاوی، ایران نمایشی شایسته داشت و حتی در برابر ضربه کاشته خطرناک سینیشا میهایلوویچ مقاومت کرد، اما در نهایت بازی را واگذار کرد. در مسابقه دوم، دیداری که به «بازی قرن» معروف شد، ایران با گل‌های استیلی و مهدوی‌کیا آمریکا را ۲–۱ شکست داد و نخستین برد تاریخ خود در جام‌های جهانی را به دست آورد.

سرمربی ایران در جام جهانی 1998

با این حال، در بازی سوم برابر آلمان، تجربه بالای حریف کار دست ایران داد و تیم ملی نتیجه را واگذار کرد. بدین ترتیب، ایران با کارنامه چهار گل خورده و دو گل زده، رقابت‌ها را به پایان رساند و فرانسه را ترک کرد؛ اما خاطره آن پیروزی تاریخی همچنان زنده است.

ایران در جام جهانی 2006

ایران جام جهانی 2006

پس از ناکامی میروسلاو بلاژویچ در رساندن ایران به جام جهانی ۲۰۰۲، دستیار او، برانکو ایوانکوویچ، به‌عنوان سرمربی موقت انتخاب شد تا قرارداد بلاژویچ تکمیل شود. نتایج نسبتاً خوب تیم ملی با برانکو و نمایش ضعیفی که تیم تحت هدایت همایون شاهرخی داشت، باعث شد فشار افکار عمومی، فدراسیون را مجبور به بازگرداندن برانکو کند.

در مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶، ایران با اتکا به نسل تازه‌ای از بازیکنان که اغلب لژیونر بودند، موفق شد بدون نیاز به پلی‌آف، مستقیماً به مسابقات آلمان صعود کند. با این حال، مشکلات پیش از آغاز رقابت‌ها شکل گرفت.

ایران و پرتغال در جام جهانی 2006

با تغییر دولت، فوتبال ایران دچار دودستگی‌های شدیدی شد. رئیس وقت سازمان تربیت بدنی و رئیس وقت فدراسیون فوتبال هر کدام جناحی پرقدرت ایجاد کردند. این اختلاف‌ها به داخل تیم ملی هم سرایت کرد و بازیکنان باتجربه در برابر ستاره‌های شاغل در بوندسلیگا صف‌آرایی کردند.

علاوه بر این، مصدومیت چند مهره کلیدی هم بر مشکلات افزود. اما این بار آنچه بیش از آسیب‌دیدگی‌ها اثر منفی گذاشت، اختلافات داخلی و نبود اتحاد در ترکیب تیم ملی بود که در نهایت باعث شد ایران در جام جهانی عملکرد مطلوبی نداشته باشد.

ایران مکزیک جام جهانی 2006

ایران نخستین بازی خود در جام جهانی ۲۰۰۶ را مقابل مکزیک برگزار کرد و با نتیجه ۳–۱ شکست خورد. تک‌گل ایران را یحیی گل‌محمدی به ثمر رساند. در دیدار دوم برابر پرتغال، ماجرایی جنجالی رخ داد؛ پس از تعویض، گل‌محمدی حاضر نشد بازوبند کاپیتانی را به مهدوی‌کیا بسپارد. در همین بازی علی دایی نیمکت‌نشین بود و ایران با دو گل از دکو و کریستیانو رونالدو مغلوب شد.

بازی سوم تشریفاتی بود، زیرا ایران دیگر شانسی برای صعود نداشت. نتیجه این دیدار برابر آنگولا ۱–۱ شد. گل ایران را سهراب بختیاری‌زاده زد تا تیم ملی در سه بازی، طبق سنت دو گل زده داشته باشد، اما تنها یک امتیاز کسب کند و از رقابت‌ها کنار برود.

ایران آنگولا جام جهانی 2006

در همان آلمان، تغییرات بزرگی در مدیریت و کادر فنی رخ داد؛ رئیس فدراسیون و برانکو ایوانکوویچ با تیم ملی وداع کردند. همچنین، علی دایی نیز در بازگشت، به شکلی نه‌چندان شایسته و در تضاد با جایگاه پرافتخارش، برای همیشه از تیم ملی کنار گذاشته شد. تصمیمی که از نظر اخلاقی و حرفه‌ای، بسیار کوچک‌تر از ارزش واقعی این اسطوره فوتبال ایران بود.

ایران جام جهانی 2014

ایران در جام جهانی 2014

وقتی ایران در آستانه سه دیدار پایانی مرحله مقدماتی قرار داشت، همه می‌دانستند که برای رسیدن به جام جهانی باید حداقل هفت امتیاز کسب کند. اما کمتر کسی باور داشت که کارلوس کی‌روش و شاگردانش قادر به تحقق این مأموریت باشند.

در همین مقطع، مهدی رحمتی از تیم ملی خداحافظی کرد و ایران عملاً یکی از ستون‌های خود را از دست داد. با این حال، سرمربی پرتغالی توانست روحیه تیم را بازسازی کند و اعتمادبه‌نفس تازه‌ای به بازیکنان ببخشد. او تیمی ساخت که به جای اتکا به تک‌ستاره‌ها، با انسجام دفاعی و حملات هماهنگ، فوتبال متفاوتی ارائه داد.

ایران بوسنی جام جهانی 2014

ایران در سه بازی پایانی هر سه مسابقه را با پیروزی پشت سر گذاشت و با ۹ امتیاز کامل به عنوان تیم نخست گروه، بلیت برزیل را گرفت. این اعتمادبه‌نفس در جام جهانی نیز ادامه یافت. تیم ملی برابر آرژانتینِ لیونل مسی تا دقیقه ۹۰ مقاومت کرد و اگر کمی شانس و قضاوت بهتر داور همراه بود، شاید حتی پیروزی تاریخی نصیب ایران می‌شد.

ایران جام جهانی 2014 برزیل

در جام جهانی ۲۰۱۴، ایران در گروهی قرار گرفت که شامل آرژانتین، نیجریه و بوسنی بود. نخستین دیدار مقابل نیجریه با تساوی بدون گل پایان یافت و ایران توانست اولین امتیاز خود را در برزیل کسب کند.

در مسابقه دوم، برابر آرژانتینِ پرستاره، تیم ملی نمایشی فراموش‌نشدنی داشت. شاگردان کی‌روش تا دقایق پایانی با قدرت مقاومت کردند و تنها نبوغ لیونل مسی بود که نتیجه را تغییر داد. با وجود شکست، عملکرد ایران آن‌قدر درخشان بود که مردم در خیابان‌ها به شادی پرداختند.

ایران در جام جهانی 2014 برزیل

دیدار سوم برابر بوسنی تعیین‌کننده بود. ایران که برای صعود نیاز به پیروزی داشت، رویکردی هجومی در پیش گرفت، اما تجربه و قدرت بازیکنان بوسنیایی همچون ادین ژکو در ضدحملات نتیجه را رقم زد.

ایران ۳–۱ شکست خورد و تک گل ایران توسط رضا قوچان‌نژاد به ثمر رسید. در پایان، تیم ملی با یک تساوی، دو شکست، چهار گل خورده و یک گل زده، رقابت‌ها را ترک کرد.

فوتبال ایران جام جهانی2014

با حضور کارلوس کی‌روش روی نیمکت تیم ملی ایران، امیدها برای رسیدن به جام جهانی ۲۰۱۴ پررنگ شد. هرچند شکست برابر لبنان و ازبکستان در مرحله انتخابی تردیدهایی ایجاد کرد، اما در نهایت تک‌گل رضا قوچان‌نژاد در دیدار حساس برابر کره‌جنوبی، ایران را راهی برزیل کرد.

آرژانتین ایران جام جهانی2014

در مرحله گروهی جام جهانی، ایران قرعه دشواری داشت و باید با آرژانتین، بوسنی و نیجریه روبه‌رو می‌شد. دیدار نخست برابر نیجریه با تساوی بدون گل به پایان رسید و ایران نخستین امتیازش را کسب کرد.

در مسابقه دوم برابر آرژانتین، نمایش دلیرانه ایران تا لحظات پایانی ادامه داشت، اما در نهایت نبوغ لیونل مسی نتیجه را تغییر داد. در بازی آخر، شکست ۳–۱ مقابل بوسنی پایان کار ایران در برزیل بود.

ایران در جام جهانی2018

ایران جام جهانی2018

کارلوس کی‌روش در سال ۲۰۱۸ توانست تاریخ‌ساز شود و برای نخستین بار، ایران را در دو دوره پیاپی به جام جهانی برساند. اما این بار فقط حضور در مرحله گروهی کافی نبود؛ همه انتظار داشتند تیم ملی فراتر برود.

ایران جام جهانی روسیه

کی‌روش در این مدت نسلی تازه از بازیکنان جوان را پرورش داد که تجربه بین‌المللی بالایی داشتند. در نخستین دیدار مقابل مراکش، ایران با برنامه‌ای منظم بازی کرد و در دقیقه ۹۰، با گل به خودی عزیز بوهدوز به سه امتیاز شیرین رسید؛ دومین پیروزی تاریخ ایران در جام‌های جهانی.

بازی های ایران در جام جهانی روسیه

در بازی دوم برابر اسپانیا، گل سعید عزت‌اللهی توسط داور مردود اعلام شد؛ در حالی که می‌توانست ایران را در برابر قهرمان جهان سربلند کند.

ایران در جام جهانی 2018 روسیه

سپس در سومین دیدار، بیرانوند با مهار پنالتی رونالدو تاریخ‌ساز شد و انصاری‌فرد نیز از روی نقطه پنالتی گل مساوی را به ثمر رساند. ایران با چهار امتیاز رکوردشکنی کرد، اما حسرت گل نزدن طارمی در ثانیه‌های آخر، مانع صعود به مرحله بعد شد.

ایران در جام جهانی 2022

ایران در جام جهانی 2022 قطر

تیم ملی فوتبال ایران برای ششمین بار در تاریخ، به رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر راه یافت. این بار با ترکیبی از ستاره‌های باتجربه و استعدادهای جوان، امیدواری زیادی وجود داشت که طلسم صعود از مرحله گروهی شکسته شود.

ایران در جام جهانی قطر

نخستین بازی ایران در ۳۰ آبان ۱۴۰۱ برابر انگلیس برگزار شد؛ دیداری دشوار که با شکست ۶ بر ۲ همراه بود. مهدی طارمی دو بار موفق به گلزنی شد تا ایران دست خالی زمین را ترک نکند.

ایران آمریکا جام جهانی قطر

در دومین دیدار برابر ولز، شاگردان کی‌روش درخشان ظاهر شدند. گل‌های روزبه چشمی و رامین رضاییان در لحظات پایانی، نخستین پیروزی ایران مقابل یک تیم اروپایی در تاریخ جام جهانی را رقم زد.

ایران انگلیس جام جهانی قطر

آخرین بازی گروهی برابر آمریکا برگزار شد؛ جایی که تنها یک تساوی کافی بود تا ایران به مرحله بعدی برسد. با این حال، شکست یک بر صفر مقابل آمریکا باعث شد رؤیای صعود برای ششمین بار ناکام بماند.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

بهترین استادیوم های جام جهانیبیوگرافی شهربانو دامغانی نژادتاریخ مراسم توپ طلا 2026